Οι συμβολισμοί στην Ορθόδοξη Εικόνα της Γεννήσεως

Οι ορθόδοξες εικόνες περιγράφουν εικαστικά τους Λόγους της Αγίας Γραφής και δεν αποκλίνουν από την εξιστόρηση και τα δόγματα. 

Αντιθέτως οι δυτικοί θρησκευτικοί πίνακες είναι εμπνευσμένοι από τον καλλιτέχνη που τους φιλοτέχνησε και πέφτουν σε πολλά ατοπήματα αποκλίνοντας από τους λόγους της Αγίας Γραφής.

Ο Μέγας Βασίλειος όπως και άλλοι άγιοι Πατέρες της Ορθδόξου Εκκλησίας χαρακτηρίζουν τις εικόνες ως το ευαγγέλιο των αγραμμάτων γιατί ένας πιστός που δεν μπορεί να διαβάσει το ευαγγέλιο, μπορεί κάλλιστα να το μελετήσει μέσα από τις παραστάσεις των ορθοδόξων εικόνων.

Στην εικόνα της Γεννήσεως παρατηρούμε τους εξής συμβολισμούς:
Κεντρικά πρόσωπα στην εικόνα είναι η Θεοτόκος με τον Χριστό στη φάτνη.
Η Θεοτόκος ιστάμενη με έκφραση προσώπου που υποδηλώνει χαρά, σεβασμό και θαυμασμό προς το θείον βρέφος. Η στάση της εν είδει αγγέλου με σταυρωμένα τα χέρια μπροστά στον Θεάνθρωπο.

Το δε κόκκινο μαφόριο που περιβάλει το κεφάλι και το σώμα της δηλώνει την παρθενία της.

Την εποχή εκείνη το κόκκινο χρώμα ήταν το χρώμα της παρθενίας.

Ο εσωτερικός χιτώνας της είναι μπλε και συμβολίζει την ουράνια αγιότητα της παρθένου Μαρίας.
Στο μέτωπο και στους ώμους το ύφασμα έχει κεντημένα τρία αστέρια που δείχνουν το αειπάρθενό της πριν κατά και μετά την γέννηση του θείου βρέφους.
Το κάθε αστέρι φέρει οκτώ ακτίνες που συμβολίζουν τις 8 Ημέρες της δημιουργίας του κόσμου.
Μετά την πτώση των πρωτοπλάστων και έως την Δευτέρα παρουσία του Κυρίου η ανθρωπότητα διανύει την Ογδόη Ημέρα.
Τα χρυσά σιρίτια που περιβάλλουν το μαφόριο συμβολίζουν την Μητέρα του Βασιλέως Χριστού και τον ψαλμόν 44, στίχος 10 «
…ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη...» δηλ. «…στολισμένη και φέρουσα φόρεμα υφασμένον με χρυσάς κλωστάς και ποικίλα κεντήματα...»

Σύμφωνα με τον ύμνο της Εκκλησίας μας οι άνθρωποι προσφέρουν:

Τί σοί προσηνέγκωμεν Χριστέ ὁ Θεός, ὅτι ὥφθης ἐπί τῆς γῆς ὡς ἄνθρωπος δι’ ἡμᾶς; Ἕκαστον τῶν ὑπό σοῦ γενομένων κτισμάτων τήν εὐχαριστίαν σοί προσάγει, οἱ ἄγγελοι τόν ὕμνον, οἱ οὐρανοί τόν ἀστέρα, οἱ μάγοι τά δῶρα, οἱ ποιμένες τό θαῦμα, ἡ γῆ τό σπήλαιον, ἡ ἔρημος τήν φάτνην, ἡμεῖς δέ μητἐραν Παρθένον. Ὁ πρό αἰώνων Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς

Εις την καθομιλουμένη:

Τί δώρο να προσφέρουμε Χριστέ, Θεέ μας, Σ’ Εσένα  που στη γη ως άνθρωπος ήρθες για μας;

Καθένα από τα πλάσματά Σου ευχαριστία σου προσφέρει.

Οι Άγγελοι ύμνο Σού προσφέρουν, ο ουρανός τον αστέρα, οι Μάγοι τα δώρα, οι ποιμένες έκπληξη και θαυμασμό, η γη το Σπήλαιο, η έρημος τη φάτνη, κι εμείς προσφέρουμε την Παρθένο Μητέρα.

Εσύ που είσαι ο αιώνιος Θεός ελέησέ μας.

 

Στην εικόνα ο Χριστός είναι τοποθετημένος μέσα σε μαρμάρινο τάφο και τυλιγμένος με νεκρικό σάβανο υποδηλώνοντας έτσι ο αγιογράφος τη θανάτωσή του από τους ανθρώπους.

------------------------------------------------

Άνωθεν της φάτνης οι άγγελοι υμνολογούν την Γέννηση του Χριστού

------------------------------------------------

Στη δεξιά πλευρά της εικόνας ένας άγγελος μεταφέρει το θαυμαστό γεγονός της Γεννήσεωςτου Θεανθρώπου σε έναν ταπεινό βοσκό.

------------------------------------------------

Εσωτερικά του σπηλαίου δύο ζώα ζεσταίνουν το σώμα του χριστού και σύμφωνα με τον λόγο του Προφήτου Ησαΐα  «έγνω βούς τον κτισάμενον και όνος την φάτνην του κυρίου αυτού. Ισραήλ δε με ουκ έγνω και ο λαός με ου συνήκε», όπου καυτηριάζει την αποστροφή του εκλεκτού λαού για το πρόσωπο του Χριστού και καλεί τους ανθρώπους να σταθούν ορθοί κατά σάρκα και πνεύμα εμπρός στο θαυμαστό γεγονός της Γεννήσεως του Θείου βρέφους.

------------------------------------------------

Το σπήλαιο είναι σκοτεινό όπως ήταν ο κόσμος πριν την έλευση του Σωτήρος Χριστού.

------------------------------------------------

Από τον ουρανό κατέρχεται το φως της θείας χάριτος (αστέρας) και άνωθεν της φάτνης χωρίζεται σε τρεις ακτίνες συμβολίζοντας  τον Τριαδικό Θεό  

------------------------------------------------

Οι τρεις  Μάγοι, Μελχιώρ, Βαλτασάρ και Γασπάρ  ήσαν σοφοί και ευγενείς της εποχής.

------------------------------------------------

Τα Τίμια Δώρα, από την Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου

Προσφέρουν στον Χριστό τα Τίμια Δώρα: Χρυσό για την Ουράνια Βασιλική καταγωγή του, Λιβάνι για την αγιότητά του και σμύρνα για τον σταυρικό του θάνατο από τους ανθρώπους.

------------------------------------------------

Κάτωθεν και αριστερά της εικόνας: Ο αγιογράφος θέλοντας να εκφράσει εικαστικά την ενανθρώπιση του Χριστού φιλοτέχνησε δύο μαίες που πλένουν το νεογέννητο Θείον βρέφος.

------------------------------------------------

Κάτωθεν και δεξιά της εικόνας ο μνήστωρ Ιωσήφ καθήμενος  σκέπτεται με χαρακτηριστική αμφιβολία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του (κατά τα ανθρώπινα) για την παρθενία της Θεοτόκου.

Ο διάβολος εν είδει γέροντος βοσκού τον πειράζει με επιχειρήματα για το παράδοξο (κατά την αντίληψη των ανθρώπων) συμβάν λέγοντάς του ότι: «αν το ραβδί που κρατώ βγάλει φύλλα, τότε και μία παρθένος θα γεννήσει».

Μας δείχνει αυτή η παράσταση την ασταθή και αδύναμη Πίστη των ανθρώπων προς τον Θεό. 

Hagiography- Study - History.

 

Hagiography (sacred icon painting) as sacred art.

A certain contemporary hagiographer dedicated his book, "To the kind Wisdom of God that created beauty". Truly, God graced man with the capability to imprint on lifeless surfaces different compositions, faces, places, to express feelings, to create some sort of life. Who doesn't feel awe in front of unique masterpieces of great paint artists who served this art through the centuries? However, despite the artistic value and beauty of their works, they haven't ceased nor cease to be works that relate to man. For this the beneficial providence of the Triune God did not stop here.

The All Holy Spirit inspired godly souls and endowed them with artistic and spiritual sensitivity so that they may present and finally succeed in rendering with colours and lines not just a type of life but life itself, our God-Man and Saviour Jesus Christ, the Son of God, "the beautiful beauty above all men".

That the achievement of the Christian hagiographers is divinely inspired one can easily confirm having as a guide the Holy Bible. In the book of Exodus, the following is mentioned: "And the Lord spoke unto Moses saying: See I have called by name Bezaleel, the son of Uri, the son of Hur, of the tribe of Judah. And I have filled him with the spirit of God, in wisdom and in understanding and in knowledge and in all manner of workmanship. To devise cunning works, to work in gold and silver and in brass. And in cutting of the stones, to set them, and in carving timber to work in all manner of workmanship" (Ex 31:1-5). If therefore during the time of the Old Testament for the construction of the tent of Martyrdom, God gave to Bezaleel, "spirit of divine wisdom", how much wisdom and inspiration would He give to the masters of the New Testament that they may portray the archetype beauty of the Lord's appearance?

This way therefore, Orthodox hagiography made its appearance and it evolved to what is also called Orthodox painting. In our time, a general wave of return to the sources of Orthodox tradition is observed. In this effort the revival in our days of the Byzantine hagiography is included. Many Greek and foreign theologians and various specialists in the area of art, Orthodox or non, have perceived that hagiography is not some type of art that has served only her time. They discovered in fact that what they believed was incomplete and lacking, has some secret, spiritual and theological depth. Here exactly is the key to understanding the Orthodox icon. Like a hidden treasure, its purpose is explored and the value of iconography is finally discovered.

The icon doesn't simply help the memory to recreate early events or faces, but it creates a feeling of presence. It brings the faithful to a personal relationship and contact with the hypostasis of the drawn saint. Therefore, the icon is not a simple work of art or religious picture but as emphatically stressed by L. Uspenski and F. Kontoglou, it is a holy liturgical utensil that sanctifies man. It was appropriately named Holy Bible for the simple and illiterate people and a visual theology for the scrutinizers and experts. The sacred icons "speak" to the hearts of men and every soul that gazes these divine forms and depictions succeeds in communicating with God and His saints.

The Holy Hesychast wishing humbly to contribute to the spiritual ascent of God's people and to enlighten on the theology of the sacred icon, proceeds with this uncomplicated presentation, so that the faithful having the necessary knowledge to consciously worship and relate with their mind and heart to the prototype and as Great Basil preached that "the honour of the icon remains with the prototype" (namely the person depicted)
Πηγή: http://www.impantokratoros.gr/agiografia.en.aspx

Η θεολογία της Εικόνος

 

ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑΣ

 

Οι ιστορικές και αρχαιολογικές έρευνες απέδειξαν ότι η τέχνη της αγιογραφίας έχει δεχτεί επιδράσεις από:

Α) την τέχνη της αρχαίας Ελλάδoς

Β) την τέχνη της Ανατολής

Γ) την ελληνιστική τέχνη (πορτραίτα του Φαγιούμ)

Δ) την ελληνορωμαϊκή τέχνη (τοιχογραφίες της Πομπηίας)

Συγκεκριμένα, δύο μεγάλοι κλάδοι, ο ανατολικός και ο ελληνιστικός είναι οι κύριοι παράγοντες που επέδρασαν καταλυτικά στην δημιουργία της τέχνης αυτής. Αναλυτικότερα, ο Μ.Αλέξανδρος και οι διάδοχοί του πέτυχαν μια δημιουργική σύζευξη της αρχαίας ελληνικής τέχνης με την ήδη υπάρχουσα ανατολική. Αυτός ο καρπός της σύζευξης είναι η ελληνιστική τέχνη. Ερχόμενος ο Χριστιανισμός, επέδρασε επί της ελληνιστικής τέχνης και έτσι διαμορφώθηκε η ορθόδοξη ζωγραφική. Βέβαια ο χαρακτήρας της τέχνης βρήκε την πλήρη διαμόρφωσή του στο Βυζάντιο, όταν η Κωνσταντινούπολη έγινε το κέντρο του βυζαντινού κράτους. Εκεί έγινε η επιλογή των καλλιτεχνικών στοιχείων των δύο κόσμων (ανατολικού - ελληνιστικού) και δόθηκε ο τελικός χαρακτήρας στη ζωγραφική.

Περιπτώσεις όπου μπορούμε να διακρίνουμε την επίδραση, την οποία δέχτηκε η βυζαντινή τέχνη, είναι οι εξής:

•- Στις κατακόμβες της Ρώμης, ο ιχθύς και η άμπελος είναι θέματα ανατολικά.

•- Πάλι στις κατακόμβες, οι παραστάσεις των εποχών, οι διάφορες προσωποποιήσεις (ηλίου, θαλάσσης) κ.ά. , είναι θέματα του ελληνιστικού κλάδου.

•- Ο Καλός Ποιμήν της Ραβέννας, η Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη και πλήθος άλλων μνημείων είναι χαρακτηριστικά δείγματα ελληνιστικής επιδράσεως.

•- Από την αρχαία Ελλάδα έχουμε τους πτερωτούς αγγέλους, την μορφή του Χριστού στην παλαιοχριστιανική περίοδο ως νέου αγένειου και πολλές άλλες περιπτώσεις.

Βεβαίως, πρέπει να αναφέρουμε, ότι παρά την επίδραση της Ανατολής, πολλή εντονότερη είναι η επίδραση της ελληνικής τέχνης, του ελληνικού πνεύματος. Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφερθούμε σε ένα πολύ σημαντικό εύρημα του αιώνα μας, τα πορτραίτα της περιοχής Φαγιούμ. Ανακαλύφθηκαν στην Αίγυπτο, δυτικά του Νείλου και δείγματα υπάρχουν και στο δικό μας Μπενάκειο Μουσείο της Αθήνας. Πρόκειται για οικογενειακές προσωπογραφίες και χρονολογούνται από τον 1ο - 3ο αι. μ.Χ. Έγιναν από Έλληνες ζωγράφους και έχει αποδειχθεί ότι αποτελούν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ της αρχαίας ελληνικής τέχνης και της βυζαντινής. Όλα αυτά τα στοιχεία και τις τεχνικές μεθόδους που αναφέραμε, η Ορθοδοξία τα παρέλαβε, τα εξευγένισε, τα μεταμόρφωσε, δίνοντάς τους ένα πνευματικό χαρακτήρα ώστε να μπορούν να εκφράσουν τις υψηλές αλήθειες της πίστεώς μας.

ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑΣ

Την τεχνική της βυζαντινής αγιογραφίας την διακρίνουμε:

Α) Φορητές εικόνες

Οι εικόνες εκτελούνται συνήθως πάνω σε ξύλο και τα χρώματα διαλύονται με τον κρόκο του αυγού. Βεβαίως, φορέας μιας εικόνας μπορεί να καταστεί και κάποια άλλη επιφάνεια όπως κεραμίδια, παλαιά ξύλα, υφάσματα, γύψος κ.ά. φτάνει η επιλογή του υλικού να είναι τέτοια ώστε να μην είναι καταφρονητική προς τα εικονιζόμενα άγια πρόσωπα.

Στις παλαιοχριστιανικές εικόνες συναντούμε την εγκαυστική τεχνική, η οποία κυρίως αναπτύχθηκε τον 6ο αι. μ.Χ. Στην τεχνική αυτή έχουμε ανάμειξη των χρωμάτων με κερί και θέρμανση της επιφάνειας με πυρακτωμένο σίδηρο. Όταν δεν χρησιμοποιείται το πυρακτωμένο σίδηρο, αλλά απλώνεται το χρωματισμένο κερί πάνω στο ξύλο έχουμε τις λεγόμενες κηρόχυτες εικόνες.

Σπουδαία υπήρξε στο Βυζάντιο και η τεχνική του σμάλτου. Η εκτέλεση της εικόνας γινόταν πάνω σε μεταλλική επιφάνεια. Με λεπτά σύρματα σχημάτιζαν τα περιγράμματα των μορφών και μεταξύ των συρμάτων έχυναν τα χρώματα του σμάλτου. Σε αυτά, τα λεγόμενα περίκλειστα σμάλτα, ανήκουν εικόνες, εγκόλπια, άγια ποτήρια, λειψανοθήκες και άλλα είδη μικροτεχνίας.

Β) Τοιχογραφίες

Στη ζωγραφική πάνω στον τοίχο έχουμε δύο τεχνικές. Πρώτη είναι η νωπογραφία (fresco). Στην τεχνική αυτή ο αγιογράφος ζωγραφίζει πάνω σε φρεσκοσοβαντισμένο τοίχο. Μόνο όσο είναι νωπός ο σοβάς μπορεί να έχει επιτυχία το έργο, διότι αν ο σοβάς ξηρανθή δεν μπορεί να γίνει καμία διόρθωση. Δεύτερη τεχνική είναι η ξηρογραφία. Εδώ έχουμε ανάμειξη των χρωμάτων με μια κολλητική ουσία και ζωγραφίζουμε πάνω σε ξηρό τοίχο.

Γ) Ψηφιδωτά - Μωσαϊκά.

Στα ψηφιδωτά αντί για χρώματα χρησιμοποιούσαν μικρές ψηφίδες από μάρμαρο, πέτρες, φίλντισι, υαλόμαζα χρωματισμένη. Ονομάστηκαν και μωσαϊκά διότι με ψηφιδωτά διακοσμούσαν τα τοιχώματα των σπηλαίων που ήταν αφιερωμένα στις Μούσες. Ενώ δεν είναι δυνατόν με το ψηφιδωτό να πετύχουμε την απαλή κλιμάκωση των χρωμάτων, που δημιουργείται στη ζωγραφική, εν τούτοις η φωτεινότητα και ζωηρότητα των ψηφίδων δημιουργούν στον πιστό το αίσθημα της υπέρβασης σε μια άλλη, πνευματικότερη διάσταση. Κλασσικά θεωρούνται τα έργα στον Όσιο Λουκά στην Λειβαδιά, στην Νέα Μονή της Χίου, στη Μονή της Χώρας κ.ά.

Δ) Μικρογραφίες

Η μικρογραφία ή μινιατούρα χρησιμοποιήθηκε κυρίως για την διακόσμηση των χειρογράφων. Εντυπωσιάζει η ακρίβεια και η τελειότητα των χαρακτηριστικών στα έργα αυτά. Τα χειρόγραφα είναι συνήθως από περγαμηνή και ονομάζονται ιστορημένα χειρόγραφα.
Source: http://www.impantokratoros.gr/piges_agiografias.el.aspx

Sources and Types of Byzantine Hagiography

 

History and archeological research have shown that the art of hagiography was influenced by: 

•a) The art of ancient Greece

•b) The art of the East

•c) The Hellenistic art (portraits at Fagium)

•d) The Greekoroman art (wall paintings of Pompeii)

In point of fact, the two large branches, the eastern and the Hellenistic are the main factors that acted as catalyst in the creation of this art. In greater detail, Great Alexander and his successors succeeded in the creative union of the ancient Greek art with the already existing eastern one. The fruit of the union is the Hellenistic art. The arrival of Christianity influenced the Hellenistic and in this way brought on the Orthodox painting. Of course the character of the art achieved its full potential in the Byzantium, when Constantinople became the centre of the Byzantine Empire. There happened the selection of the artistic elements of the two worlds (eastern and Hellenistic) and provided the final character to the painting art.

Occasion where we can observe the influence which was incorporated by the byzantine art, are the following. 

•- In the catacombs of Rome, the fish and the vine are eastern elements

•- Again in the catacombs the display of seasons, the different personifications (of the sun, sea ) etc are elements of the Hellenistic branch.

•- The Good Shepherd of Ravenna, the monastery of the Nation in Constantinople and a great number of monuments are characteristic examples of Hellenistic influence.

•- From ancient Greece we have the winged angels, the face of Christ in the early Christian period as a beardless youth and other occasions

Of course we should mention that apart from the eastern influence much more intense was the influence of the Greek art, of the Greek spirit. Finally we should not omit to mention in a very significant finding in our century, the portraits in the Fagium area. They were discovered in Egypt, west of the Nile and samples exist in our Benakio Museum in Athens. It concerns family portraits and are dated from the 1st to 4rd century AD. They were drawn by Greek artists and has been proved that they formed the coupling link between the ancient Greek art and the byzantine. All these elements and the technical methods we mentioned, Orthodoxy took hold of them, improved them, modified them imparting them a spiritual characteristic so as to enable the expression of the lofty truths of our faith.

The art of byzantine hagiography is distinguished by:

A. Portable Icons

These icons are usually drawn on wood and the colours are dissolved in egg yoke. Of course, an icon can be painted on some other surface, such as ceramic, old wood, textile, plaster etc, save the selection of materials be such as not be disdainful to the depicted persons. In the Christian icons we encounter the "burning technique" which was mainly developed in the 6th century AD. In this technique we have mixing of the colours with wax and heating of the surface with a hot iron. When the hot iron is not used but the coloured wax is spread on the wood we have what is called "wax - poured icons".

The "enamel technique" was outstanding in Byzantium. The icon was made on a metallic substrate. With slim wires they drew the outline of the forms (faces etc) and between the wires they poured enamel colours. To this, so called enclosed enamels, are included icons, manuals, holy chalices, relic holders, and other items of fine and detailed work.

B. Wall paintings

In this wall painting category we have two techniques. The first one is the damp drawing or "fresco". In this technique the hagiographer draws on a freshly plastered wall. Only as long as the plaster is still damp the work could succeed because once the plaster is dried no correction can be made. A second technique is the "xerography" (dry drawing). Here we have the mixing of the colours with a sticky substance and the drawing is on a dry wall.

C. Mosaics

In the mosaics instead of colours, small pieces of marble, stones, ivory, stained glass shards are used. They are called mosaic because the walls of caves dedicated to the Muses were decorated with mosaics. While it is not possible to achieve a soft and gradual transition of colours that are used in painting with mosaics, yet the brightness and liveliness of the mosaics instill in the faithful the feeling of transcendence to a different, more spiritual dimension. The works at Saint Luke in Lebadia, in the New Monastery of Chios, in the Monastery of the Nation etc, are considered classics. 

D. Micrography (Miniature drawing)

Micrography or miniature is used mainly for decoration of the manuscripts. The detail and perfection of the features in these works is impressive. The manuscript usually is made of parchment and is called illustrated manuscript.

Πηγή: http://www.impantokratoros.gr/B54E886C.en.aspx

Prayer and Hagiography

Prayers

Photis Kondoglou, faithful child of the Orthodox Church, accomplished hagiographer himself, cause for the rebirth and father of contemporary hagiography, with the following reasons, on one hand, he demonstrates the sanctity of hagiography and on the other he instigates a pious approach to this liturgical art.

"The agiographer is not simply an artist that creates a picture depicting some religious themes, but has a spiritual worthiness and spiritual diaconate which he performs in the church as does the priest and the preacher".

"These early hagiographers would fast while working ....... and while working they would chant, so that their work be done with devout concentration and their mind not wander in the worldly".

"When you decide to start an icon, at first, pray to the Lord to enlighten you in your work, doing the sign of the cross".

In turn we suggest certain prayers we found in some books, to help the contemporary angiographers, through prayer to receive from God the divine enlightenment which is so necessary in their sacred work.

Blessing to an Hagiographer.

The priest blessing after the "Heavenly King" etc, the Megalynarion (glorification chant) of the Theotokos, the "Alala the lips" and the troparion of the Transfiguration, sealing his head, he says loudly "We supplicate the Lord". And immediately follows with the prayer: "Lord Jesus Christ our God, the indescribable being of Divine nature and for the salvation of man from Your recent inexpressible incarnation from the Virgin and Mother of God Mary, enabling the description of the holy nature of Your immaculate face be imprinted on a handkerchief and with it You healed the disease of the area ruler Augarus and enlightened his soul to the knowledge of our true God and through Your Holy Spirit You described to Your holy Apostle and evangelist Luke the appearance of Your immaculate Mother who carried You as a baby in her bosom and the "The grace granted me was given to them through me" was said. Him, Despota, God of all, enlighten, imbue the soul, the heart, the intellect of Your servant and his hands direct to the irreproachable and perfect outline, the type of Your manifestation and of Your immaculate Mother and all of Your Saints, to Your glory and cheerfulness and beautification of your holy Church and the forgiveness of sins, of those worshiping them and with piety kiss them, attributing the honour to the prototype. Set him free from all diabolical experience and make him diligent to all Your commandments, through the intercessions of Your Immaculate Mother, of the glorious holy apostle and evangelist Luke and of all the Saints. Amen.

Extended and released.

Hieromonk Athanasios from Simonopertra Monastery. 

Prayer cited by an Hagiograph intending to create an icon. 

Despota, Lord Jesus Christ, only Son and Word of God, identical icon of the invisible Father, who created us according to Your image, and for our salvation, philanthropically became incarnate of Your Immaculate Mother and our Lady Theotokos, the most beautiful of all sons of man, and the source of all beauty, both visible and invisible, deigned to make us temples of the Holy Spirit, You who sanctified matter through Your divine economy, who gave to Your immaculate bride, the Church the chromaturgical theology (use of colours in divinity), for the remembrance of Your inexplicable condescension the shoring and sanctifying of Your faithful people, prostrating I pray to You and I beg You to grant me the sinner and unworthy servant, the grace of iconographic diaconate, cleanse my heart of all sinful pollution and write untouchably in her Your All Holy Will, strengthen me from every sickness of the will of my mind and enlighten with the power of Your All Holy Spirit, leading my weak and vile hands in God pleasing completion of the illustration of this Your sacred icon (or of the saint......), so that those who worship and kiss it, do so to You, the prototype beauty, lifting their hearts and minds, gracing and sanctifying them completely, and in joy succeed in the likeness and glorify with all Your pleasing Saints from old, You, the Incarnate Son and Word with Your without beginning Father and the worshipful Spirit, of one essence, indivisible and life giving Trinity. Amen.

Another Prayer 

Lord Jesus Christ, our God ...... enlighten , make the soul, heart and mind of Your servant and direct his hands to perfectly draw the irreproachable type of your countenance and Your All Immaculate Mother and all Your Saints, to Your glory and to the cheerfulness and beautification of Your Holy Church and the forgiveness of sins of the one who worships them with piety and attributes honour to the prototype shown, set him free of all diabolical experience, and make him diligent in all Your commandments through the intercessions of Your Immaculate Mother, of the Holy glorious evangelist Luke and of all the Saints. Amen.

Πηγή: http://www.impantokratoros.gr/87B5B82C.en.aspx

Προσευχή και Αγιογραφία

 

ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ

Ο Φώτης Κόντογλου, πιστό τέκνο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, καταξιωμένος αγιογράφος ο ίδιος, αναγεννητής και πατέρας της σύγχρονης αγιογραφίας, με τους παρακάτω λόγους του αφενός μεν καταδεικνύει την ιερότητα της αγιογραφίας, αφετέρου δε προτρέπει σε μια ευλαβική προσέγγιση αυτής της λειτουργικής τέχνης:

«Ο δε αγιογράφος δεν είναι απλώς ένας τεχνίτης όπου κάμνει μίαν αναπαραστατικήν ζωγραφίαν επάνω εις κάποια θέματα θρησκευτικά, αλλά έχει πνευματικόν αξίωμα και πνευματικήν διακονίαν, την οποίαν επιτελεί εις την εκκλησίαν, ως ο ιερεύς και ο ιεροκύρηξ».

«Οι παλαιοί εκείνοι αγιογράφοι ενήστευαν δουλεύοντας ... και εργαζόμενοι έψαλλαν, δια να γίνεται το έργον των με κατάνυξιν και δια να μην μετεωρίζεται ο νους των εις τα εγκόσμια».

«Όταν πρόκειται να αρχίσεις μίαν εικόνα, κατά πρώτον κάμε την προσευχή σου εις τον Κύριον, να σε φωτίση εις το έργον σου, ποιών το σημείον του σταυρού».

Στην συνέχεια παραθέτουμε ορισμένες προσευχές, όπως τις βρήκαμε σε κάποια βιβλία, ώστε να βοηθηθούν οι σύγχρονοι αγιογράφοι, προσευχόμενοι να προσλάβουν από τον Θεό τον θείο φωτισμό, τον τόσο απαραίτητο στο ιερό έργο τους.

ΕΥΧΗ ΕΙΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΝ

Ευλογώντας ο ιερεύς, μετά το «Βασιλεύ Ουράνιε» κ.λ.π., το Μεγαλυνάριον της Θεοτόκου, το «Άλαλα τα χείλη» και το τροπάριον της Μεταμορφώσεως, σφραγίσας την κεφαλήν αυτού, λέγει εκφώνως: «Του Κυρίου δεηθώμεν». Και ακολούθως την ευχήν:

«Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών, ο απερίγραπτος υπάρχων τη φύσει της Θεοτητος και δια την σωτηρίαν του ανθρώπου επ' εσχάτων εκ της Παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας αφράστως σαρκωθείς και αξιώσας περιγράφεσθαι, ο τον άγιον χαρακτήρα της αχράντου Σου όψεως εν τω αγίω Μανδηλίω τυπώσας και δι' αυτού την νόσον του τοπάρχου Αυγάρου ιασάμενος και την ψυχήν αυτού φωτίσας εις την επίγνωσιν Σού του αληθινού Θεού ημών˙ ο δια του Αγίου Σου Πνεύματος συνετίσας τον θείον Απόστολόν Σου και ευαγγελιστήν Λουκάν την μορφήν της παναμώμου Σου Μητρός διαγράψαι, φερούσης Σε ως βρέφος εν ταις αγκάλαις αυτής και το «Η χάρις του εξ εμού τεχθέντος δι' εμού μετ' αυτών» ειπούσης˙ Αυτός, Δέσποτα, Θεέ των όλων, φώτισον, συνέτισον την ψυχήν, την καρδίαν, την διάνοιαν του δούλου Σου (δείνα) και τας χείρας αυτού εύθυνον προς το αμέμπτως και αρίστως διαγραφείν το είδος της εμφερείας Σου και της παναχράντου Σου Μητρός και πάντων Σου των Αγίων, εις δόξαν σην και εις φαιδρότητα και ωραϊσμόν της αγίας Σου Εκκλησίας και εις άφεσιν αμαρτιών των σχετικώς αυτάς προσκυνούντων και μετ' ευλαβείας ασπαζομένων και την τιμήν επί το πρωτότυπον αναφερόντων. Λύτρωσε δε αυτόν εκ πάσης διαβολικής επηρείας, προκόπτοντα εν πάσαις ταις εντολαίς Σου, πρεσβείαις της Παναχράντου Μητρός Σου, του αγίου ενδόξου αποστόλου και ευαγγελιστού Λουκά και πάντων των Αγίων. Αμήν»

Εκτενής και απόλυσις.

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΙΜΩΝΟΠΕΤΡΙΤΟΥ

ΕΥΧΗ ΛΕΓΟΜΕΝΗ ΠΑΡ' ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΙΣΤΟΡΗΣΑΙ ΤΙΝΑ ΕΙΚΟΝΑ

Δέσποτα Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, η απαράλλακτος εικών του αοράτου Πατρός, ο κατ' εικόνα Σου πλάσας ημάς και διά την ημετέραν σωτηρίαν φιλανθρώπως περιβαλόμενος την σάρκα εκ της Παναχράντου Σου Μητρός και Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, ο υπέρ πάντας τους Υιούς των ανθρώπων ωραίος και η πηγή πάσης ωραιότητος, αοράτου τε και φαινομένης, ο καταδεξάμενος ναούς ημάς ποιήσαι του Αγίου Σου Πνεύματος, ο την ύλην καθαγιάσας τη θεία οικονομία Σου, ο την χρωματουργικήν θεολογίαν χαρισάμενος τη ασπίλω νύμφη Σου Εκκλησία, προς ανάμνησιν μεν της ανερμηνεύτου συγκαταβάσεώς Σου, οικοδομήν δε και αγιασμόν του πιστού λαού Σου, Σοί προσπίπτων δέομαί Σου και σε παρακαλώ˙ ως χαρισάμενος και εμοί τω αμαρτωλώ και αναξίω δούλω Σου, το χάρισμα της εικονογραφικής διακονίας, κάθαρον από της καρδίας μου πάσαν αμαρτητικήν ρυπαρίαν και έγγραψον αχειροποιήτως εν αυτή το πανάγιον θέλημά Σου˙ ενίσχυσόν με εν πάση ασθενεία του θελήματος του νοός μου και φώτισόν με τη δυνάμει του Παναγίου Σου Πνεύματος, οδηγών τας αδυνάμους και αχρείας χείρας μου εις θεοφιλή περαίωσιν της ιστορήσεως της ιεράς ταύτης εικόνος Σου (ή του αγίου...), όπως οι προσκυνούντες και ασπαζόμενοι ταύτην εις Σε, το πρωτότυπον κάλλος, ανάγωσι τας καρδιας και τον λογισμόν αυτών, χαριτούμενοι δε και αγιαζόμενοι ολοτελώς, εν χαρά επιτύχωσι το καθ' ομοίωσιν, και δοξάζωσι συν πάσι τοις απ' αιώνος ευαρεστήσασί Σοι Αγιοίς, Σε τον Σαρκωθέντα Υιόν και Λόγον, συν τω ανάρχω Σου Πατρί και τω προσκυνητώ Πνεύματί Σου, την ομοούσιον και αδιαίρετον και ζωοποιόν Τριάδα. Αμήν.

ΕΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 

Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών,...Φώτισον, συνέτισον την ψυχήν, την καρδίαν και την διάνοιαν του δούλου Σου και τας χείρας αυτού εύθυνον προς το αμέμπτως και αρίστως διαγράφειν το είδος της εμφερείας Σου και της παναχράντου Σου Μητρός και πάντων Σου των Αγίων, εις δόξαν Σην και εις φαιδρότητα και ωραϊσμόν της Αγίας Σου Εκκλησίας και εις άφεσιν αμαρτιών των σχετικώς αυτάς προσκυνούντων και μετ' ευλαβείας και την τιμήν επί το πρωτότυπον αναφερόντων λύτρωσαι δε αυτόν εκ πάσης διαβολικής επηρείας προκόπτοντα εν πάσαις ταις εντολαίς Σου, πρεσβείαις της παναχράντου Μητρός Σου, του Αγίου ενδόξου ευαγγελιστού Λουκά και πάντων των αγίων Αμήν.

ΕΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 

Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών, ο απερίγραπτος υπάρχων τη φύσει της θεότητος και δια την σωτηρίαν του ανθρώπου επ΄ εσχάτων εκ της παρθένου και θεοτόκου Μαρίας αφράστως σαρκωθείς και αξιώσας περιγράφεσθαι.  

Ο τον άγιον χαρακτήρα της αχράντου όψεως εν τω αγίω μανδηλίω τυπώσας και δι αυτού την νόσον του τοπάρχου Αυγάρου ιασάμενος και την ψυχήν αυτού φωτίσας εις την επίγνωσιν σου του αληθινού Θεού ημών. Ο δια του αγίου σου πνεύματος συνετίσας τον θείον απόστολόν σου και ευαγγελιστήν Λουκάν την μορφήν της παναμώμου σου μητρός διαγράψαι, φερούσης σε ως βρέφος εν ταις αγκ άλαις αυτής, και το "Η χάρις του εξ εμού τεχθέντος δι εμού μετ' αυτών" ειπούσης, αυτός δέσποτα Θεέ των όλων, φώτισον συνέτισον την ψυχήν την καρδίαν και την διάνοιαν του δούλου σου (δείνα) και τάς χείρας αυτού εύθυνον προς το αμέμπτως και αρίστως διαγράφειν το είδος της εμφερείας σου και της παναχράντου σου μητρός και πάντων σου των αγίων, εις δόξαν σήν και εις φαιδρότητα και ωραϊσμόν της αγίας σου Εκκλησίας και εις άφεσιν αμαρτιών των σχετικώς αυτάς προσκυνούντων και μετ' ευλαβείας ασπαζομένων και την τιμήν επί το πρωτότυπον αναφερόντων. Λύτρωσαι δε αυτόν εκ πάσης διαβολικής επηρείας προκόπτοντα εν πάσαις ταις εντολαίς σου πρεσβείαις της παναχράντου μητρός σου, του αγίου ενδόξου και ευαγγελιστού Λουκά και πάντων των αγίων. Αμήν.

Source:http://www.impantokratoros.gr/DD18B031.el.aspx

Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΩΣ ΤΕΧΝΗ ΙΕΡΑ

Αγιογραφία - Μελέτη - Ιστορία

Κάποιος σύγχρονος αγιογράφος αφιέρωσε ένα βιβλίο του «Στην αγαθή Σοφία του Θεού, που δημιούργησε το κάλλος». Πράγματι, ο Θεός χάρισε στον άνθρωπο την δυνατότητα να αποτυπώνει πάνω σε άψυχες επιφάνειες διάφορες συνθέσεις, πρόσωπα, τοπία, να εκφράζει συναισθήματα, να δημιουργεί ένα είδος ζωής. Ποιος δεν μένει εκστατικός μπροστά στα μοναδικά αριστουργήματα μεγάλων ζωγράφων καλλιτεχνών, οι οποίοι υπηρέτησαν την τέχνη αυτή στο διάβα των αιώνων; Όμως παρ' όλη την καλλιτεχνική αξία και ωραιότητα των έργων αυτών, δεν έπαψαν και δεν παύουν να είναι έργα που αναφέρονται στον άνθρωπο. Γι' αυτό και η ευεργετική Πρόνοια του Τριαδικού Θεού δεν σταμάτησε εδώ.

Το Πανάγιον Πνεύμα ενέπνευσε θεοφιλείς ψυχές και τις επροίκισε με καλλιτεχνική και πνευματική ευαισθησία ώστε να επιδοθούν και τελικώς να επιτύχουν να αποδώσουν δια χρωμάτων και γραμμών όχι απλώς ένα είδος ζωής αλλά αυτή την ίδια την Ζωή. Τον Θεάνθρωπο και Σωτήρα μας Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν και Λόγον του Θεού, «τον ωραίον κάλλει παρά πάντας ανθρώπους».

Το ότι τα επιτεύγματα των χριστιανών αγιογράφων είναι θεόπνευστα μπορεί κανείς εύκολα να το διαπιστώσει έχοντας ως οδηγό την Αγία Γραφή. Στο βιβλίο της Εξόδου αναφέρονται τα παρακάτω: «και ελάλησε Κύριος προς Μωϋσήν λέγων. Ιδού ανακέκλημαι εξ ονόματος τον Βεσελεήλ τον του Ουρείου τον Ωρ, εκ της φυλής Ιούδα, και ενέπλησα αυτόν πνεύμα θείον σοφίας και συνέσεως και επιστήμης εν παντί έργω διανοείσθαι και αρχιτεκτονήσαι...» (Εξ 31,1-5). Αν λοιπόν, σύμφωνα με την επιτυχή έκφραση στοχασμού συγχρόνου διδασκάλου της αγιογραφικής τέχνης, στους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης για την κατασκευή της Σκηνής του Μαρτυρίου έδωσε ο Θεός στον Βεσελεήλ «πνεύμα θείον σοφίας», πόση άραγε σοφία και έμπνευση έδωσε στους μαΐστορες αγιογράφους της περιόδου της Καινής Διαθήκης ώστε να απεικονίσουν το αρχέτυπο κάλλος της μορφής του ενανθρωπήσαντος Κυρίου Ιησού, του ασάρκου Λόγου της Παλαιάς Διαθήκης;

Έτσι λοιπόν έκανε την εμφάνισή της και εν συνεχεία αναπτύχθηκε η Ορθόδοξη Αγιογραφία, ή όπως αλλιώς ονομάστηκε η Ζωγραφική της Ορθοδοξίας. Στην εποχή μας παρατηρείται ένα γενικότερο ρεύμα επιστροφής στις πηγές της Ορθοδόξου παραδόσεως. Μέσα στην προσπάθεια αυτή εντάσσεται και η επί των ημερών μας αναβίωσις της βυζαντινής αγιογραφίας. Πολλοί Έλληνες και ξένοι θεολόγοι, οι διάφοροι ειδικοί στα θέματα της τέχνης, ορθόδοξοι και μη, έχουν αντιληφθεί ότι η αγιογραφία δεν είναι ένα είδος τέχνης, που εξυπηρέτησε μόνο την εποχή της. Ανακάλυψαν μάλιστα, ότι εκείνα που θεωρούσαν ότι είναι ατέλειες και ελλείψεις της, έχουν κάποιο μυστικό, πνευματικό και θεολογικό βάθος. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και το κλειδί κατανοήσεως της ορθοδόξου εικόνος. Εδώ ως θησαυρός κεκρυμένος ανιχνεύεται ο σκοπός και τελικά ανακαλύπτεται η αξία της εικονογραφίας.

Η εικόνα δεν βοηθά απλώς την μνήμη να αναπλάσει παλαιά γεγονότα ή πρόσωπα, αλλά δημιουργεί μια αίσθηση παρουσίας. Φέρνει τον πιστό σε προσωπική σχέση και επαφή με την υπόσταση του εικονιζομένου αγίου. Άρα, λοιπόν, η εικόνα δεν είναι απλό έργο τέχνης η θρησκευτικός πίνακας, αλλά όπως εμφαντικώς τονίζουν ο Λ. Ουσπένσκι και ο Φ. Κόντογλου, είναι ένα ιερό λειτουργικό σκεύος που αγιάζει τον άνθρωπο. Πολύ πετυχημένα ονομάσθηκε ως μία Αγία Γραφή για τους απλούς και τους αγράμματους και ως μία οπτική θεολογία για τους θεωρούς και τους ειδήμονες. Οι θείες εικόνες «ομιλούν» εντός των καρδιών των ανθρώπων και κάθε ψυχή η οποία θα ατενίσει στις θείες αυτές μορφές και παραστάσεις επιτυγχάνει την επικοινωνία μετά του Θεού και των αγίων Του.

Το Ιερό Ησυχαστήριο θέλοντας ταπεινά να συμβάλει στην πνευματική αναβάθμιση του λαού του Θεού και να τον διαφωτίσει γύρω από την θεολογία της αγίας εικόνος, προβαίνει σε αυτήν την με απλά λόγια παρουσίαση, ώστε έχοντας οι πιστοί την απαραίτητη γνώση, να προσκυνούν συνειδητά και να ανάγονται με τον νού και την καρδιά τους εις το πρωτότυπον, όπως ο Μέγας Βασίλειος διακηρύττει ότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει».

Η Αγιογραφία ως Τέχνη Ιερά
Source:http://www.impantokratoros.gr/agiografia.el.aspx

Η απεικόνιση της Αγίας Τριάδος - Πρωτοπρ. Θεόδωρος Ζήσης

 

Η αιρετική απεικόνιση της "Αγίας Οικογένειας"

ΠΗΓΗ: https://youtu.be/UpjG7fb6P8g

ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ¨ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ¨ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΥΤΙΚΗ ¨ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ¨ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ